Ga naar de inhoud

Een democratische bloem voor Internationale Vrouwendag

Een democratische bloem voor Internationale Vrouwendag

Door Eveline Mineur / 8 maart 2022

Illustratie door Nina de Jonge

De viering van Internationale Vrouwendag op 8 maart is geworteld in de maatschappelijke strijd voor betere arbeidsomstandigheden en vrouwenemancipatie die begin 20ste eeuw op stoom kwam. In 1908 trokken arbeidsters uit de textielindustrie in New York op 8 maart voor het eerst de straat op om te demonstreren tegen hun erbarmelijke arbeidsomstandigheden. ‘Bread for all, and roses too!’ klonk het twee jaar later uit de mond van activiste Helen Todd, die als inspecteur van Amerikaanse staatsfabrieken pleitte voor fatsoenlijke lonen en stemrecht voor vrouwen.[1] In 1917 luidde eenzelfde demonstratie van arbeidsters in Sint Petersburg op 8 maart het begin in van de Russische Revolutie, wat de datum verdere bekendheid gaf als internationale dag van viering en protest.[2]

Anno 2022, een eeuw sinds de eerste Nederlandse viering van Internationale Vrouwendag, herinneren rode rozen enkel wanneer ze in verkiezingstijd uitgedeeld worden door de PvdA nog vluchtig aan de arbeidersbeweging. Verder worden rode rozen toch vooral geassocieerd met een andere feestdag. Een nationaal symbool voor de viering van 8 maart, dat Internationale Vrouwendag meer zichtbaarheid zou kunnen geven in Nederland, ontbreekt.

In Italië daarentegen, is een niet weg te denken aspect van de viering van het Festa della Donna de in maart bloeiende mimosa: een boom met fijne groene blaadjes en trossen heerlijk geurende, gele bloembolletjes. Bosjes mimosa worden op 8 maart uitgedeeld aan vrouwelijke familieleden, kennissen en collega’s. Het was de Italiaanse Vrouwenunie die in 1946 op initiatief van partizane Teresa Mattei de mimosa als symbool koos voor de eerste naoorlogse Vrouwendag.[3] Het verving hiermee het viooltje en het lelietje-van-dalen. Door hun schaarse voorkomen en hoge prijs waren die niet voor iedereen beschikbaar en dus geen effectief symbool voor het volksfeest. De Italiaanse Vrouwenunie zag in de mimosa, begin maart in Italië ruimschoots voorhanden, een meer democratische bloem. De mimosa sloeg aan en werd hét feestelijke symbool van de Italiaanse viering van Internationale Vrouwendag.

In Nederland is ‘mimosa’ vooral bekend als een cocktail met mousserende wijn en jus d’orange, en niet als de gelijknamige bloem die in Italië zo uitbundig symbool staat voor de viering van de vrouw. Er wordt in Nederland sowieso slechts spaarzaam stilgestaan bij Internationale Vrouwendag, terwijl het door de vraag naar snijbloemen voor de vieringen in Oost-Europa en Rusland doorgaans één van de drukste perioden van het jaar is voor de Nederlandse bloemenhandel.[4] Wellicht zou een lokaal alternatief, zoals de Italiaanse Vrouwenunie in 1946 voor Italië koos, in Nederland eenzelfde zichtbaarheid kunnen geven aan deze feestdag, en daarmee aan het maatschappelijk streven naar gelijke en respectvolle behandeling van vrouwen.

Illustratie door Nina de Jonge

Geïnspireerd door het uitzicht vanaf mijn thuiswerkplek, nomineer ik geelbloeiende wilgenkatjes, die rond deze tijd van het jaar de takken van bos- en schietwilgen sieren en langs sloten en op braakliggende terreinen in heel Nederland te vinden zijn. Een democratische bloem bij uitstek. Bloeiende wilgen zijn weinig pretentieus, maar feestelijk, en bovendien verstrengeld met het Nederlandse polderlandschap. Naast dat insecten, oevers, vleermuizen en planten baat hebben bij de aanwezigheid van de wilg in het landschap, werden er door mensen eeuwenlang afscheidingen en manden van de wilgentenen gevlochten, en werd van dikker hout gereedschapsstelen en klompen gemaakt.[5] Wilgenbast, die salicylzuur, de basis voor aspirine, bevat, diende als pijnstillend huismiddeltje en wat overbleef werd veevoer en brandhout. Een toonbeeld van circulair leven avant la lettre. 

Sinds de groei van boerenpercelen en de massaproductie van gebruiksvoorwerpen heeft de wilg voor de mens voorlopig haar bijzondere betekenis verloren en rust het snoeien van knotwilgen op de schouders van vrijwilligers. Het vieren van Internationale Vrouwendag met bloeiende wilgentakken zou een mooie manier zijn om de cultuurhistorische rol van de wilg in het Nederlands landschap te belichten – en zo een broodnodig, lokaal symbool in het leven te roepen voor een dag van internationale bewustwording, viering en verbetering van de positie van de vrouw.


[1] Todd, Helen M. ‘Getting Out the Vote: An Account Of a Week’s Automobile Campaign by Women Suffragists’. The American Magazine, vol. 72, Crowell-Collier Publishing Company, 1911, p. 619

[2] Atria: Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis. ‘8 Maart: Internationale Vrouwendag’. https://atria.nl/nieuws-publicaties/feminisme/feminisme-20e-eeuw/8-maart-internationale-vrouwendag/. Geraadpleegd op 3 februari 2022.

[3] Fantone, Laura en Ippolita Franciosi. (R)ESISTENZE: Il passaggio della staffetta, 2005. ScriptaWeb, 2009, p. 44

[4] GroenVandaag. ‘8 maart: Internationale Vrouwendag’. 6 maart 2021. https://groenvandaag.nl/internationale-vrouwendag-brood-en-rozen/. Geraadpleegd op 3 februari 2022.

[5] Koek, Marjolein. ‘De knotwilg: bedreigd icoon van cultuurlandschap’. Natuurmonumenten, 25 februari 2020, https://www.natuurmonumenten.nl/nieuws/de-knotwilg-bedreigd-icoon-van-cultuurlandschap. Geraadpleegd op 3 februari 2022.